Markt voor evenementen- en podiumpersoneel volop in beweging

<p> Als er één branche gebaat is bij flexibele werknemers, dan is het wel de live entertainmentbranche. Flexibel vanwege de tijdelijke aard van de evenementen, maar ook flexibel vanwege de onregelmatige werktijden in het podiumcircuit. Hoewel de live markt als geheel groeit, is het de vraag wat voor effect de recente ontwikkelingen hebben op de werkgelegenheid.</p> <p> De personeelsbestanden van poppodia, evenementen en festivals zijn bijzonder. Vaak wordt gewerkt met een relatief kleine kern aan vast personeel en worden flexwerkers en vrijwilligers aangetrokken naarmate de werkzaamheden zich aandienen. Met name op festivals is deze werkwijze heel zichtbaar. De maanden nadat het evenement heeft plaatsgevonden zijn doorgaans alleen nog een festivaldirecteur en een programmeur (soms zelfs dezelfde persoon) aan het werk. Als de volgende editie dichterbij komt, groeit het personeelsbestand en na afloop vloeien die medewerkers weer weg. In het geval van vrijwilligers tot de volgende editie, in het geval van veel stage hands, technici en podiumbouwers door naar een volgend evenement.</p> <p> <strong>Groeiend flexbestand</strong><br /> Poppodia leunen ook voor een groot deel op deze constructie, hoewel wel meer structureel. Een vaste kern van medewerkers zet de lijnen uit en bepaalt de koers, de vrijwilligers bemannen tijdens de concert- en clubavonden publieksdiensten als de bar, kassa, garderobe en schoonmaak. Vooral de kleinere podia zetten dit personeel ook in voor licht en geluid. Van hen stroomt een aantal in een later stadium door naar het professionele evenementencircuit. De meeste andere vrijwilligers vloeien doorgaans na enkele jaren weer af. Begin dit jaar presenteerde de VNPF op Eurosonic Noorderslag de trendcijfers over de periode 2007-2013 en hieruit blijkt dat in de podia het evenementenpersoneelsbestand licht aan het veranderen is. Het aantal medewerkers dat vast in loondienst is, is sinds de start van de crisis in 2008 aan het dalen. Het aantal vrijwilligers en stagiairs in die periode is significant gestegen, maar ook de inzet van flexpersoneel (wel betaald, niet vast in dienst) groeit.</p> <p> <strong>Schaalgrootte</strong><br /> Uit de laatst gepubliceerde cijfers die over het jaar 2013 gaan (de 2014 cijfers volgen later dit jaar), wordt specifiek ingezoomd op het personeelsbestand in de poppodia. Gemeten over 49 podia, waren 5.865 mensen werkzaam in het podiumcircuit. Het overgrote deel (64 procent) hiervan is vrijwilliger, maar deze groep verzet niet de bulk van het werk. Slechts 29 procent van de werkzaamheden wordt door het vrijwilligersbestand verzorgd. Het vaste personeel (18 procent) verzet bijna de helft (48 procent) van de werkzaamheden. Denk hierbij aan posities als directie, programmeurs, marketingmedewerkers en de hoofden techniek en productie. Hierbij moet overigens zeker worden gemeld dat er wat betreft de inzet van vrijwilligers, en met name het werk dat zij verrichten, een heel duidelijk onderscheid te maken is tussen grotere poppodia en de kleinere. Deze laatste categorie is namelijk veel afhankelijker van vrijwilligers, die hier gemiddeld de helft van de werkzaamheden uitvoeren, waar dit bij de grote podia met meer vast personeel ‘slechts’ 14 procent is.</p> <p> Seizoensgebonden<br /> Dat laatste uit zich ook heel duidelijk uit de verdeling van voltijdbanen in het circuit. In de kleinere podia zijn er aanzienlijk meer vrijwilligers die voltijd meedraaien dan bij de grote podia. Voor die groep is in 2012 een cao ontwikkeld. Vanwege de veelal seizoensgebonden programmering, die steeds verder onder druk komt te staan vanwege het immer uitbreidende festivalseizoen, hebben de poppodia steeds meer baat bij een flexibel personeelsbestand. Voor podia geldt dit nog veel meer dan voor festivals, die vanwege de tijdelijke aard van nature al voornamelijk met flexwerkers opereren. Daarbij is er sinds dit jaar de Wet Werk en Zekerheid die het speelveld de komende tijd ongetwijfeld verder verandert. Sinds 1 januari mogen tijdelijke contracten (maximaal zes maanden) geen proeftijd meer hebben. Dat zal voor de volledige branche geen groot obstakel zijn. Ook het afschaffen van een concurrentiebeding heeft op de evenementenbranche weinig invloed, daar zeker de meer ervaren personen toch al hun expertise op hebben gebouwd, juist doordat ze op heel veel verschillende evenementen en in verschillende podia hebben gewerkt. Met slechts enkele tientallen podia in Nederland, is het onvermijdelijk dat mensen over en weer schuiven tussen ‘concurrenten’.</p> <p> <strong>Afname vaste krachten</strong><br /> De tweede fase van de Wet Werk en Zekerheid is net gestart. Sinds 1 juli moeten bedrijven medewerkers eerder een vast contract aanbieden. Dit zal de markt zeker wel gaan raken. Volgens de wet moeten medewerkers die meerdere tijdelijke contracten hebben gehad in korte tijd een vast contract krijgen. Daar is het podiumcircuit niet bij gebaat en het gaat ook tegen de trend in. De afgelopen jaren is een duidelijk waarneembare afname van vaste krachten te constateren in de live-entertainmentbranche, waar een groei van flexibel personeel te zien is. Zowel in de poppodia als op de festivals (zie de festivalcijfers op pagina 26) is bijvoorbeeld in meerdere of minder mate per bezoeker een terugloop in de horeca-uitgaven waar te nemen. Uiteindelijk zal dat betekenen dat men met minder personeel op dat vlak toe kan. Vaste contracten zijn in zulke gevallen niet handig.<br /> Een andere duidelijk waarneembare trend is dat in het geval van fysiek zware banen, inherent aan met name het bouw- en sjouwwerk op festivals en evenementen, werkgevers toch wat huiverig zijn voor de risico’s die het geven van een vast contract voor hen meebrengt. Hoewel het nog moet gaan blijken, zal op dit vlak door de uitvoerende bedrijven waarschijnlijk dan nog meer een beroep worden gedaan op uitzendkrachten (met een vast contract bij hun uitzendbureau), payrollers, zzp’ers en vrijwilligers. Voor de festivals zelf is de schade – voor zover je daarvan kan spreken - relatief beperkt, omdat ze in de meeste gevallen met personeel werken dat op jaarbasis korter dan zes maanden in dienst is.</p> <p> <strong>Btw-klap</strong><br /> Een bedreiging voor de werkgelegenheid in de hele evenementenbranche zijn de in juni aangekondigde plannen om het lage btw-tarief af te schaffen. Binnen de evenementenbranche is al duidelijk geworden dat hier effecten voelbaar door gaan worden. Toen de btw op concert- en theatertickets al kortstondig werd verhoogd, zagen festivals en culturele instellingen dit direct terug in de omzet. Destijds werd het teruggedraaid, maar als dat terugdraaien nu weer wordt omgezet, raakt dit ook de werkgelegenheid in de branche. Namens de achterban is Gastvrij Nederland een actie gestart tegen het plan om het lage btw-tarief af te schaffen. De organisatie geeft aan dat het plan om het lage btw-tarief af te schaffen grote negatieve gevolgen heeft voor de sector, waaronder omzetverlies en verlies van banen. Dat laatste is daadwerkelijk getoetst. Onderzoeksinstituut NYFER berekende dat afschaffing van het 6 procent btw-tarief een verlies van 55.000 banen voor de sector betekent en een omzetinlevering van 1,5 miljard euro. Nu geldt dit bedrag en het aantal werkplekken voor het hele gastvrijheidsbedrijfsleven (verder onder meer beurzen, horeca, toerisme) maar het is wel tekenend en onvermijdelijk dat dit ook de podium- en festivalmarkt raakt.</p> <p> <strong>Uithollende markt</strong><br /> Al deze ontwikkelingen spelen zich af in een markt die kwantitatief in ieder geval een groei doormaakt. Het aantal festivals in Nederland is anno 2015 groter dan ooit, al zijn er geen exacte cijfers over de hoeveelheid mensen die hierbinnen werkzaam zijn. Tegelijk maakt het poppodiumcircuit een ontwikkeling door waarbij steeds meer kleine podia een schaalvergroting doormaken en van klein naar middelgroot doorgroeien. Nu uit zich dat niet direct in een synchroon lopende groei van toeloop aan publiek, feit is wel dat deze groter wordende organisaties bemand moeten worden. Uit de VNPF-cijfers bleek al dat het aantal betaalde (al dan niet in vaste dienst) medewerkers dat het gros van de werkzaamheden op zich neemt toeneemt naarmate de schaalgrootte van het podium verbreed wordt. Maar zeker met ingang van de tweede fase van de Wet Werk en Zekerheid zal hier hoogstwaarschijnlijk een rem op komen. De eventuele btw-verhoging zal in de bedrijfsvoering ook niet meehelpen en dat maakt dat er in de toekomst waarschijnlijk nog meer gebruik van vrijwilligers zal worden gemaakt om de groei op te vangen. Die zijn goedkoop en doorgaans makkelijk aan te trekken omdat werk op een festival of in een poppodium voor veel mensen erg aantrekkelijk is.</p> <p> Voor de hele branche is dit echter een risico. Want onder vrijwilligers is van nature een groot verloop, waardoor het expertiseniveau in het slechtste geval niet zal meegroeien met de brancheontwikkelingen. Het risico bestaat dat in een zichzelf uitbreidende markt, de Wet Werk en Zekerheid en de aangekondigde btw-verhoging derhalve voor uitholling van het personeelsbestand gaan zorgen. Al heeft de immer op woelige baren varende branche zich door de jaren heen altijd flexibel getoond.</p>